تبلیغ شماره 1

در بررسی پول ابتدا تعریف و ماهیت پول مطرح است؛ زیرا طریق مطالعه تعریف و ماهیت پول می توان به وظایف اصلی پول در اقتصاد پی برد. سپس می توان سیستم های مختلفی پولی را مورد بررسی قرار داد. بررسی سیستم های مختلف پولی چه از نظر سیستم های مختلف پول فلزی و چه از نظر اسکناس به صورت اسکناس قابل تبدیل به طلا و اسکناس غیر قابل تبدیل به طلا و هر چه از نظر پول اعتباری به صورت پول تحریری به شکل چک و سایر وسایل پرداخت حائز اهمیت است.

 

 

تعریف و ماهیت پول

در تعریف دانشمندان علم اقتصاد، پول وسیله مبادله و حفظ و نگهداری ارزش های اقتصادی است. تعریف فوق که از هر جهتی مطابق با تعریف دانشمندان کلاسیک و از جهتی مطابق با نظر دانشمندان جدید است، تعریفی جامع می باشد ولی با تفسیر گردد.

 

بخش اول – پول وسیله ای برای مبادله

در مبادله، پول دو نقش اساسی دارد. ۱– وسیله سنجش ارزش داد و ستد است. ۲ – عامل اصلی پرداخت در مبادلات می باشد.

 

۱- پول معیار سنجش ارزش است

در قدیم داد و ستد به صورت مبادله کالا با کالا بود یعنی یک طرف مبادله کالای خود را با کالای طرف دیگر معاوظه می کرد این روش که به مبادله جنس با جنس (Troc) مشهور است امروزه نیز در جوامعی که پول در مبادلات دخالت کمتری دارد مورد استفاده قرار می گیرد در کشورهای توسعه نیافته، بخصوص در دهکده ها و روستاها و همچنین در رشته هایی از کشاورزی که با داد و ستد شهری رابطه کمتری دارد داد و ستد هنوز به صورت مبادله جنس با جنس است.

 

داد و ستد از طریق مبادله جنس با جنس، یک سیستم اقتصادی قدیمی است که پیش از اختراع پول رواج داشت، اما امروزه نیز در رشته هایی از اقتصاد بخصوص در قسمت هایی که شبکه توزیع پول ضعیف است از این سیستم استفاده می شود. به این ترتیب از نظر نقش پول در اقتصاد می توان دو سیستم اقتصادی تصور کرد: سیستم اقتصادی پولی که در آن داد و ستد از طریق پول صورت می گیرد نقش پول در تحول سیستم اقتصادی غیر پولی به سیستم اقتصادی پولی عبارت از سنجش ارزش کالایی نسبت به ارزش کالای دیگر. در مبادله سیستم اقتصادی غیر پولی، طرفین مبادله مجبورند کالاهای مورد داد و ستد را با یکدیگر مورد مقایسه و سنجش قرار دهند.

 

مثلاً کی که ۱۰۰ من گندم با پارچه معاوضه می کند مجبور است برای هر متر پارچه میزانی گندم در نظر بگیرد و با توجه به این سنجش با دارنده پارچه، یعنی طرف دیگر مبادله توافق کند و این مسئله مشکل بزرگی در داد ستد بازرگانی است زیرا اگر برای مبادله گندم و پارچه مشکل توافق را تا حدودی قابل حل بدانیم، ولی اصولاً در مبادلا بازرگانی که به نسبت تحول تمدن، دامنه آن روز به روز وسیع تر شده و توسعه یافته است مبادله جنس با جنس غیر ممکن می شود از این نظر پول در سیستم اقتصادی پولی وسیله سنجش کالاها است بدین معنی که در داد و ستد ساده معاوضه پارچه با گندم، ارزش پارچه و گندم با پول سنجیده می شود و افراد در زندگی اقتصادی داد ستد خود را بصورت خرید و فروش کالاها و خدمات با پول انجام می دهند خریدار و فروشنده با سنجش ارزش کالاهای خود با پول، در خرید و فروش توافق می کنند.

۲پول وسیله پرداخت است

چنانچه ملاحظه شد، نقش پول از نظر معیار سنجش ارزش، تطبیق ارزش کالاها و خدمات مورد مبادله است در پرداخت، نقش پول به شکل تصفیه از طرف اتحادیه ارزش کالایی نسبت به ارزش کالایی دیگر صورت می گیرد. در واقع وقتی دارنده کالای خود را به فروش می رساند با قبول پول می تواند کالای مورد احتیاج خود را خریداری کند ارزش کالاها و خدمات را در مبادله به عهده دارد ملاحظه می شود که در صورت عدم دخالت پول، مبادله از نظر اتحادیه ارزش کالاها و خدمات با مشکلاتی مواجه می شود. زیرا در مبادله ارزش کالاهای طرفین مبادله اغلب با یکدیگر مساوی نیست و اگر کسی مثلاً گوسفندی داشته باشد و بخواهد با فروش آن اجناس دیگری تهیه کند دچار مشکل می شود؛ زیرا دارندگان اجناس فوق ممکن است به گوسفند محتاج نباشند، اما با استفاده از پول در مبادله، عمل داد و ستد به صورت خرید و فروش و به آسانی صورت می گیرد؛ یعنی دارنده گوسفند، گوسفند خود را به نرخ روز می فروشد و با پول آن کالاهای مورد احتیاج خود را به نرخ روز خریداری می نماید. دارندگان اجناس دیگر هم به همین ترتیب از طریق پول ارزش اجناس خود را در مبادله دریافت و با اتحادیه آن اجناس مورد احتیاج خود را تهیه و خریداری می کنند.

 

بخش دوم – پول وسیله پس انداز و حفظ ارزش است

در بحث قبل ملاحظه شد که پول معیار سنجش ارزش و وسیله پرداخت در مبادله است حال به این مساله باید توجه داشت که پول موقعی می تواند این دو نقش را بخوبی ایفا کند که قابلیت پس انداز و حفظ و نگه داری ارزش های اقتصادی را داشته باشد وقتی طرفین مبادله را در نظر آوریم ملاحظه می شود که دارنده کالا در موقع واگذاری کالای خود در نظر دارد کالاها و خدمات دیگری چه در حال و چه در آینده بدست آورد و موقعی حاضر به داد و ستد است که بتواند در ازای کالای خود، ارزش معادل آن با پول دریافت کند.

 

پول باید بتواند برای ارائه کنندگان کالا قدرت خریدی معادل ارزش کالای واگذار شده ایجاد کند و این ارزش موقعی تامین می شود که پول دارای ارزشی باشد که با آن ارزش بتوان در مواقع مناسب، کالاها و خدمات جدیدی تهیه کرد اگر پول بی ارزش بود فروشنده کالا به هیچ وجه حاضر نمی شد کالای خود را در ازای پولی بی ارزش واگذار کند این ارزش باید در طول زمان ثابت و پایدار باشد چنانچه در معاملات ملاحظه می شود کالاها و خدمات خود را در مقابل پولی که پیوسته از ارزش آن کاسته می شود واگذار کنند و در این گونه موارد، مبادله تنا زمانی صورت می گیرد که فروشنده با افزایش قیمت بتواتند کاهش ارزش پول را در آینده جبران کند.

 

حال با توجه به این توضیح باید دید که چه عاملی می تواند این شرایط را داشته باشد این عامل همان پول است که در مبادله، از یک طرف معیار سنجش ارزش و وسیله پرداخت است و از طرف دیگر وسیله  پس انداز و حفظ و نگهداری ارزش های اقتصادی به حساب می آید، اما به چه چیزی پول گفته می شود و ماهیت آن چیست و آیا این وسیله نقل و انتقال ارزش، خود دارای چه ارزشی است؟

 

در قدیم، یعنی در زمانی که هنوز پول اختراع نشده بود، افراد در مبادله و داد و ستد از اجناس مختلف استفاده می کردند وارزش این اشیا همیشه بستگی به ارزش کالاها و اجناسی داشت که در مناطق مختلف داد و ستد می شد. مثلاً در یک منطقه از چوب آبنوس و در منطقه ای دیگر از پارچه زربفت یا در مناطق ساحلی از ماهی خشک به عنوان پوا (معیار سنجش ارزش) استفاده می شد.

 

گاه نیز چنانچه از داستان های نویسندگان قدیم یونان بر می آید در داد و ستد از گله گوسفند یا گاو استفاده می شد. زیرا گاو و گوسفند از یک طرف جزو اموال و از طرف دیگر وسیله سنجش در داد و ستد بود. چنانچه کلمه لاتین Pecunia یا مال یا اموال از واژه گله که در لاتین Pecus است گرفته شده است.

اگر درست دقت شود ملاحظه می شود که خود این اموال ارزشمند بودند، یعنی اگر طرف مبادله حاضر می شد اجناس و اموال خود را در داد و ستد در مقابل گله گاو و گوسفند واگذار کند از این نظر بود که گله گاو و گوسفند ارزشمند بود و فروشنده ای که درازای کالای خود گله گاو و گوسفند می گرفت می توانست در مبادلات دیگر از ازای آنها اجناس و اموال دیگری بگیرد. به تدریج در داد و ستد از اموالی استفاده شد که نقل و انتقال آنها آسان و سریعتر بود و رفته این نقش به طلا و نقره واگذار شد. امروزه باید به این مسئله توجه داشت که اعتبار و ارزش پول کاملاً قراردادی است و پول به اعتبار قدرت خرید قراردادی آن است که در داد و ستد می تواند عامل معیار سنجش ارزش و وسیله پرداخت و حفظ و نگه داری ارزش های اقتصادی به حساب آید.هر چند ممکن اسن ادعا شود که اعتبار پول بستگی به طلایی دارد که پشتوانه آن است و چون پول در گردش نماینده طلا است از این نظر دارای ارزش طلا است.

 

ولی با طرح این موضوع این سوال پیش می آید که خود طلا چیست و در اقتصاد امروز چه ارزشی داردعده ای می گویند چون طلا از فلزاتی است که بهتر می توان با آن اشیای زینتی ساخت، در این صورت بشر داد و ستد خود را بر اساس ارزشی فلزی استوار ساخته است که این فلز خود خارج از ارزش داد و ستد می تواند احتیجات زینتی افراد را تامین سازد این گفته تا حدودی صحیح است، ولی به شرط اینکه ما خود را خارج از زندگانی اقصادی معاصر فرض و تصور کنیم.

 

زیرا چطور طلا می تواند با ارزش زینتی خود نقش پول را در مبادلات به عهده گیرد و اگر این معیار صحیح باشد کمپانی های استخراج الماس چرا چندی قبل برای حفظ ارزش الماس مجبور شدند استخراج را محدود سازند در صورتی که ارزش زینتی الماس خیلی بیش از ارزش زینتی طلاست ولی چون الماس معیار سنجش ارزش نیست، لذا زمانی که از تقاضای وسایل زینتی کاسته شد استخراج کنندگان الماس برای حفظ ارزش آن مجبور شدند استخراج آنها را محدود سازند، پس ملاحظه می شود که ارزش طلا خود ارزشی اعتباری است؛ یعنی طلا با اعتبار اینکه به عنوان پول در مبادلات معیار سنجش ارزش و پرداخت و وسیله حفظ و نگه داری ارزش ها بوده است، ارزشی بدست آورده است آن ارزش اعتباری تلقی می گردد.

 

چنانچه ارزش اسکناس نیز ارزش اعتباری است و اسکناس به اعتبار ارزش قانونی آن در مبادل به جریان      می افتد. از این نظر ملاحظه می شود که اعتباری بودن ارزش پول در وسایل مختلف پرداخت شدت و ضعف دارد و امروزه که به موازات اسکناس در گردش چک و سایر اسناد اعتباری در جریان است درجه اعتباری بودن ارزش پول در اینگونه وسایل پرداخت به شدت افزایش یافته است حال باید ببینیم پول به صورت وسایل پرداخت از مسکوک تا اسکناس و از اسکناس تا اوراق اعتباری چه تحولی داشته است این بررسی می تواند از طریق معامله سیستم های مختلف پولی نقش پول را در گذشته و حال مشخص سازد که ادامه مطلب را در شماره های بعدی دنبال خواهیم کرد.

 

 

 
 
 
 
 

 

ثبت نام و عضویت میز کار

لینک های مفید

 

 

 

|  
  |
دیدگاه کاربران

 

 

هدیه مالی تیم متفکران نوین مالی در شبکه اجتماعی